AMEA Coğrafiya İnstitutunun Elmi seminarı ilə Elmi şurasının növbəti birgə iclası keçirilib. Gündəlikdə duran məsələlərlə iştirakçıları tanış edən akademik Ramiz Məmmədov ilk əvvəl dünyasını dəyişmiş İnstitut əməkdaşı, Xəzər dənizinin hidrometeorologiyası şöbəsinin müdiri, coğrafiya üzrə fəlsəfə doktoru Zabit Allahverdiyevin xatirəsinin 1 dəqiqəlik sükutla yad edilməsini xahiş edib. Sonra iclasın sədri mərhumun haqqında danışmaq üçün sözü İnstitut həmkarlar təşkilatının sədri Habil Haqverdiyevə verib.
Təşkilat sədri bildirib ki, Zabit Allahverdiyevin dünyasını dəyişməsi təkcə onun ailəsi, əzizləri, sevənləri üçün deyil, eyni zamanda, coğrafiya elmi üçün də böyük itkidir. Hazırda Xəzər problemi dünya alimlərini narahat edən problemlərdəndir. Onun elmi cəhətdən araşdırılmasına böyük ehtiyac duyulduğu halda, bu sahədə mütəxəssislər heç də kifayət qədər deyil. Zabit müəllim Xəzər dənizi üzrə yaxşı tədqiqatçı, püxtələşmiş bir alim idi. İqlim dəyişkənliyi fonunda Elmlər doktoru adı almaq üçün Xəzərin hidrometeoroloji sahələrinin tədqiqi mövzusunda hazırladığı dissertasiya işi demək olar ki, hazır idi. Təəssüf ki, onu müdafiə etmək Zabit müəllimə qismət olmadı. O həm də fəal ictimaiyyətçi kimi İnstitut həmkarlar təşkilatının üzvü idi, Xəzər dənizinin hidrometeorologiyası şöbəsinə rəhbərlik edirdi. O həm də yaxşı xüsusiyyətlərə malik sakit təbiətli, qayğıkeş, gülərüz bir insan idi. Zabit müəllimin xatirəsini İnstitut kollektivi həmişə xoş sözlərlə yad edəcək.
Akademik Ramiz Məmmədov, AMEA-nın müxbir üzvü Rauf Qardaşov, c.ü.e.d. Əmir Əliyev, c.ü.f.d. Nazim Əhmədov və digər iş yoldaşları Zabit Allahverdiyev haqqında xatirələrini bölüşüb, onların yaddaşında həmişə yaxşı dost, təmkinli, alicənab, köməyini heç kəsdən əsirgəməyən, zəhmətkeş bir insan kimi qalacağını dilə gətirib, Allahdan iş yoldaşına rəhmət, əzizlərinə səbir diləyiblər.
Sonra Azərbaycanın iqtisadi və siyasi coğrafiyası şöbəsinin elmi işçisi Nicat İmamverdiyev “Azərbaycanda külək elektrik stansiyalarının yer seçimində coğrafi informasiya sistemlərinin tətbiqi” mövzusunda təqdimatla çıxış edib.
Məruzəçi bildirib ki, Azərbaycanda elektrik enerjisinin 91,9%-ni verən istilik elektrik stansiyalarından atmosferə ildə 18,5 mln. ton karbon qazı buraxılır. Eyni zamanda elektrik enerjisi istehsalına milyardlarla m3 təbii qaz sərf olunur. Dünya ölkələrinin illik karbon emissiyalarının həcmi 45 mlrd. tona çatmışdır ki, bu da orta illik temperaturun 0,80 C artmasına və qlobal istiləşməyə gətirib çıxarmışdır. Bunun qarşısını almaq məqsədilə son 10 ildə bərpa olunan enerji mənbələri üzrə elektrik stansiyalarının qurulmasına dünyanın 146 ölkəsi ümumilikdə 2,6 trln. ABŞ dolları investisiya yatırmışdır. Atmosferə buraxılan karbon qazı tullantılarının həcmini azaltmaq üçün istilik elektrik stansiyaları tədricən alternativ enerji mənbələrinə əsaslanan stansiyalarla əvəz olunur.
Tədqiqatçı 1990-2015-ci illərin külək meteoroloji məlumatları əsasında Abşeron yarımadası, Culfa və Ordubad rayonlarının külək yüksək potensiala malik olduğunu müəyyən etmişdir. O, coğrafi informasiya sistemlərinin köməyi ilə külək turbinlərinin işləməsi üçün minimum sürəti 3,5 m/s-dən yüksək olan ərazilərin ümumi sahəsini hesablamış, turbinlərin texniki xüsusiyyətlərini təhlil edərək istehsal oluna bilən elektrik enerjisinin miqdarını təyin etmişdir. Azərbaycanda külək elektrik stansiyalarının yerləşdirilməsi üçün CİS proqramları vasitəsilə ümumi optimal ərazilərin sahəsi müəyyən edilmiş, ölkənin elektrik tələbatını ödəmə qabiliyyəti yüksək səmərəliliyə malik 56 məntəqədə tədqiq edilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, Azərbaycanda elektrik enerjisinə tələbatın 17%-ni külək elektrik stansiyaları vasitəsilə almaq mümkündür.
Bu həm də Azərbaycanın “Paris Sazişi”ndə götürdüyü karbon tullantılarının azaldılması öhdəliyinin yerinə yetirilməsi və dayanıqlı enerjidən istifadə edən ölkələrdən geri qalmaması üçün də əhəmiyyətlidir.
